​زمينه و اهداف: در سال 1975 ايران با همکاري سازمان جهاني بهداشت پروژه تربيت بهورز را در استان آذربايجان غربي شروع کرده و در سال 1977 دولت طرح مراقبت هاي اوليه بهداشتي را به عنوان سياست توسعه و گسترش خدمات بهداشتي پذيرفت. شاخص هاي سلامت در جمعيت روستايي از زيج حياتي قابل محاسبه است. اين مطالعه براي تعيين روند شاخص هاي سلامت در جمعيت روستايي استان آذربايجان شرقي طراحي و اجرا شد.

مواد و روش ها: اين مطالعه تحليلي-گذشته نگر وضعيت شاخصهاي سلامت جمعيت روستايياستان آذربايجان شرقي قابل استخراج از زيج حياتي خانه هاي بهداشت، نتايج بررسي هاي بهداشتي و فرمهاي آماري را در فاصله 1388 – 1367 جمع آوري نمود. ده شاخص سلامتي در طول زمان از زيج حياتي محاسبه و بررسي شد. داده هاي محاسبه شده در نرم افزار spss 16تحليل شدند. براي بررسي پراکندگي شاخص ها در سطح استان، توزيع انحراف معيار دو شاخص مرگ نوزادان و درصد زايمان توسط فرد دوره نديده محاسبه شد.

يافته ها: ميزان تولد خام از 35.7 در هزار نفر در سال 1367 به 18.36 در هزار نفر در 1388 رسيد. باروري کلي از 5.76 در سال 1367 به 1.93 در 1388 رسيد. درصد زايمان توسط فرد دوره نديده از 46.26 درصد در سال 1367 به 0.77 درصد در سال 1388 رسيد. ميزان مرگ نوزادان از 21.8 در هزار تولد زنده در سال 1367 به 8.12 در هزار تولد زنده در سال 1388 کاهش يافت. ميزان مرگ کودکان 12 – 1 ماهه از 31.41 در هزار تولد زنده در سال 1367 به 4.6 در هزار تولد زنده در سال 1388 کاهش يافت. در سال 1388 از هر هزار تولد زنده، 15.23 کودک تا پنج سالگي مي ميرندکه از اينها 8.12 نفر در دوره نوزادي، 4.6 نفر در دوره 12– 1 ماهگي و 2.45 نفر در دوره 5 – 1 سالگي مردند.

بحث و نتيجه گيري: نتايج اين بررسي نشان داد که شاخص هاي سلامت در طول سال هاي گذشته بهبودي قابل ملاحظه داشتند که نشانه موفقيت برنامه مراقبت هاي اوليه بهداشتي در سطح استان مي باشد. تغيير نيازهاي سلامت و گذر اپيدميولوژيکي سياستگزاران را ناگزير از احياي دوباره اصول مراقبت هاي اوليه بهداشتي و توجه ويژه به بيماري هاي مزمن و سلامت محيط مي کند.