مواد و روش ها: این پژوهش کاربردی، از نوع مقطعی ـ تحلیلی، با روش تحلیل عاملی برگرفته از 4 الگوی کاهش مرگ ومیر نوزادان انجام گرفته است. پس از بررسی متون و الگوهای مختلف، ابعاد مشترک و غیر مشترک این الگوها در یک جدول تطبیقی تنظیم گردید. نتیجه مطالعات تطبیقی در قالب پرسشنامه طراحی شد و به 20 نفر از خبرگان جهت پایایی و روائی ارسال شد. روایی به روش CVI و CVR و پایایی به روش α کرونباخ آن مورد تائید قرار گرفت و به منظور اعتبارسنجی مدل، پرسشنامۀ نهایی با نظرخواهی از 535 نفر از 11 استان بصورت چند مرحله ای با روش مصاحبه در دو مرحله با روش نمونه‌گیری تصادفی چندمرحله‌ای تکمیل و جمع‌آوری گردید. تحلیل داده‌ها با استفاده از نرم‌افزار SPSS25 و AMOS-18 صورت گرفت.

يافته ها: 83 متغیر ابتدایی پس از نظرسنجی خبرگان به 48 گویه تقلیل و بعد از تحلیل عاملی اکتشافی 5 عامل استخراج شد که شامل «دسترسی به خدمات بهداشتی درمانی، سیاست گذاری، مشارکت اجتماعی، تکنولوژیها و نوع آوری ها و سیستم های اطلاعات سلامتی» است. سهم هر عامل در واريانس تبيین شده به ترتيب، 15/052درصد ، 11/30درصد، 10/73درصد، 10/23 درصد، 8/72 درصد مي باشد. با بررسی عمیق تر مشاهده شد که گویه های 13 گانه مربوط به عامل دسترسی (با تببین 52/47 درصد از واریانس کل) و 10 گویه سیاست گذاری با 45/9 درصد، دارای ساختار یک عاملی هستند.

نتيجه گيري: با توجه به یافته های مطالعه، برای کنترل مرگ و میر نوزادان باید زیرساخت های لازم برای تأمین دسترسی و نیز سیاست گذاری فراهم گردد. این پژوهش می تواند شواهد کافی و مناسب جهت سیاست گذاری ها و تصمیم گیری های کلان آتی را در زمینه کاهش مرگ و میر نوزادان ارائه دهد.